“Dünya Kanser Günü” her yıl 4 Şubat günü; kanser ile ilgili farkındalık ve bilinç düzeyinin artmasını sağlamak, kansere karşı mücadelede önemli bir adım olan doğru bilinen yanlışlardan kurtulmak ve doğruların herkese ulaşmasını hedeflemek amacıyla dünya genelinde kutlanmaktadır.
Kanseri Önleme ve Riski Azaltma
Günümüzde kanserin %30-50’si önlenebilir. Bu, risk faktörlerinden kaçınma ve mevcut kanıta dayalı önleme stratejilerini uygulama yoluyla başarılabilir. Birçok kanserin iyileşme olasılığı, erken tanı konmuş ve uygun şekilde tedavi edilmişse yüksektir.
Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, yaygın kanserlerin en az üçte biri sağlıklı bir diyetle, sağlıklı bir kiloyu korumak ve fiziksel olarak aktif olmakla önlenebilir. Sağlıklı beslenmek (yeterli miktarda meyve ve sebze ile lifli gıda tüketimi), sağlıklı bir kilonun sürdürülmesi ve fiziksel aktivitesinin (her gün 30-40 dakika yürüyüş) günlük yaşamın bir parçası haline getirilmesi, bağırsak, meme, rahim, yumurtalık, pankreas, yemek borusu, böbrek, karaciğer, ileri prostat ve safra kesesi kanserleri gibi on kanser riskini azaltmanıza yardımcı olur.
Tütün kullanımı, önlenebilir en büyük kanser nedenidir ve sigarayı bırakmak kanser riskimizi azaltmak için yapabileceğimiz en iyi şeylerden biridir. Tütün kullanımının; ağız kanserleri, akciğer, karaciğer, mide, bağırsak ve yumurtalık kanserlerinin yanı sıra bazı lösemiler de (kan kanserleri) dahil olmak üzere yaklaşık 15 farklı kanser türüne neden olduğu bulunmuştur. Hangi yaşta olunursa olsun sigarayı bırakmak büyük bir fark yaratır, yaşam süresini uzatır ve yaşam kalitesini yükseltir.
Alkol kullanımı, ağız, yutak, gırtlak, yemek borusu, bağırsak, meme, karaciğer ve bağırsak kanser riskinde artışa neden olur. Alkolün tüketim miktarının artmasıyla tüm bu risklerde artış doğru orantılıdır, ancak alkol kullanımı ile ilgili güvenli eşik yoktur. Dolayısıyla alkollü içecekleri hiç tüketmemek en sağlıklı yoldur.
Cilt kanseri riskinizi azaltmak için güneş ışınlarına maruziyeti azaltmak ve bronzlaşma yataklarından ve solaryumlardan kaçınmak gerekir. Güneşin UV ışınlarının en yoğun olduğu zamanlar gölgelik yerlerde kalınmalı ve koruyucu giysiler giyilmelidir. Yüzde 99 - 100 UV-A ve UV-B koruması sağlayan bir güneş gözlüğü, güneşe maruz kalmada göz hasarını önemli ölçüde azaltacaktır. Ayrıca güneş kremi kullanılmalıdır. Açıkta kalan cilde, geniş spektrumlu bir SPF 30+ güneş kremi iki saatte bir ve gerektiğinde daha sık uygulanmalıdır.
Kanser İle İlgili Efsaneler, Yanlış Bilgilendirmeler ve Damgalanmalar
Kanserle ilgili bazı yaygın efsaneler ve yanlış algılamalar - tedavisinin olmaması veya kanserle ilgili yapılabilecek hiçbir şeyin olmaması da dahil olmak üzere - anlaşılabilir bir şekilde korkuya neden olabilir. Korkularımız; erken tanı için tarama yaptırmamızı engelleyebilir veya tedaviyi ve bakımı tamamen geciktirmemizi veya yaptırmamamızı sağlayabilir. Genellikle, geç evrede tanı alarak veya hiç tedavi görmeyerek bu durum daha kötü sonuçlara yol açabilir, bu da kanserle ilgili tedavi edilemez veya kür sağlanamaz olduğu yanlış anlaşılma iddialarının sürmesine neden olabilir.
Bu Durumda Neler yapabiliriz?
• Doğru kanser bilgilerine erişme
Bilgilenerek, kanser hakkındaki kendi korkularınızı azaltabilirsiniz ve yanlış düşüncelerinize karşı koyabilirsiniz. Bilgi, farkındalık ve anlama sayesinde, başkalarının kanser hakkındaki olumsuz inanç, tutum ve davranışlara meydan okuyabilirsiniz.
• Sesinizi kullanma
Konuşarak korku, damgalanma ve ayrımcılığı azaltmaya, algıları değiştirmeye ve kanserli insanlar için desteği güçlendirmeye yardımcı olabiliriz.
• Farklı kültürel inançları anlama
Kanserle ilgili kültürel inanç ve uygulamaları anlama; buna yanıt vermede ve tutumları değiştirmede çok önemlidir.
• Bireyleri ve toplulukları güçlendirme
Hükümetler, topluluklar, işverenler ve medyanın her birinin; kanserle yaşayan insanların işyerinde, sağlık sisteminde veya toplumda ayrımcılığa maruz kalmayacakları bir kültür yaratmaya yönelik kanser konusundaki algılara meydan okumada rolleri vardır.
Vatandaşlarımızı KETEM, Toplum Sağlığı Merkezleri, İlçe Sağlık Müdürlükleri ve Aile Hekimliklerine başvurarak ücretsiz kanser taramalarını yaptırmaları için davet eder, sağlıklı günler dilerim.